Hoe vertellen we het de kinderen?

Door Dirk van der Meulen
(ook te lezen in de Binnenvaartkrant van 4 mei 2004)

Zee op School is ontstaan in 2002, vertelt de site www.zeeopschool.nl. Toen kreeg kapitein Jan Wind het idee om kinderen bij de reizen van de Lida te betrekken, op zo'n manier dat zij echt het gevoel zouden hebben dat ze meevaren. In samenwerking met het Maritiem Instituut de Ruyter en de Pabo van Hogeschool Zeeland in Vlissingen en projectbureau Brains Unlimited uit Amsterdam is Zee op School uitgegroeid tot een volwaardig educatief ICT project voor de hoogste groepen van het basisonderwijs. Er zijn nu ook plannen voor Zee op School op het VMBO.

www.wind.nl
Zeekapitein Wind liet zich al langer online volgen door virtuele opstappers. Hij claimde met succes de domeinnaam www.wind.nl voor zijn Jan Wind Shipping, en zette op die Engelstalige site alle bijzonderheden van zijn schip. Met de link 'Position' traceer je de Lida waar dan ook op de aardbol, 'Certificates' toont goed leesbare kopieën van alle scheepsdocumenten, 'Drawings' laat de lijnen zien van het schip met alle afmetingen. Wind heeft ook veel werk gemaakt van het weergeven van alle 'Equipment' aan boord. Op een detailtekening van de brug klik je alle navigatie-apparatuur aan voor een plaatje met bijzonderheden, maar ook het koffiezetapparaat komt zo in beeld. Van de beide machinekamers, het dek en de voorpiek zijn er ook zulke detailtekeningen.

Achter 'Voyages' gaan de reizen van de Lida terug tot 1990, met vanaf het jaar 2000 bij elke reis een serietje foto's. Andere links laten nog meer 'Photos' zien, ook van de 'Accomodation'. Achter 'Vacancies' vertelt Jan Wind wat hem vooral bezielt: 'We varen met ons schip over de gehele wereld en proberen doelbewust leuke, avontuurlijke en interessante reizen te maken met een gezellige ploeg mensen. De bevrachting en het gehele management vindt aan boord plaats, geheel onafhankelijk van een bevrachtingskantoor. Met de modernste satcom- en computerapparatuur staat de Lida dagelijks in verbinding met zo'n 1000 ladingbrokers wereldwijd.' Zeven maanden wordt er gevaren, de rest van het jaar houden bemanning en schip vakantie in Nederland. Er is dan het nodige te doen voor Zee op School, vertelt Wind: 'De tijd dat het schip in Nederland ligt, gebruiken we voor promotie van het project, en voor het organiseren van excursies aan het schip door schoolklassen.'

Extra bandbreedte
Basisscholen hebben natuurlijk een snelle internetverbinding. Dat moet ook wel, want om de site www.zeeopschool.nl te openen heb je wel wat extra bandbreedte nodig. De openingspagina is een pláátje, een bewegende flash-illustratie waarin de kijker op zoek gaat naar de positie van de Lida. Je kunt zelfs kiezen uit een satellietbeeld van de vaarroute, of een topografisch beeld. Nu we de Lida in de haven Guaranao van Venezuela hebben gevonden, nemen we de nodige logboekinformatie tot ons. Koers en snelheid zijn 0, zonnig weer, 33 graden Celcius, NO-wind kracht 4 en zes uur tijdsverschil met Nederland. Elke dag van de reis heeft nieuwe bijzonderheden en belevenissen.

Het Noordhollands Dagblad maakt van 'De Zee op School' z'n eigen project 'De krant op zee'. Journalist Rien Floris heeft aangemonsterd als scheepsverslaggever en doet een paar keer per week in de krant èn op de website verslag van zijn belevenissen aan boord bij kapitein Jan Wind. Het zijn dezelfde verhalen die we ook op www.zeeopschool.nl lezen.

Zout bloed in de aderen
Rien leert snel als matroos in opleiding, eentje die volgens zijn eigen verhalen alles wil aanpakken: 'Met 1100 ton cement aan boord op weg naar Lübeck in Duitsland. Na vertrek uit de Waalhaven schiet ik op het voordek de grote scheepstros op. Zo heet dat oprollen nu eenmaal. Matroos Sasja, die motoronderhoud doet, alles kan lassen en al twintig jaar vaart, heeft zout bloed in de aderen. Een mannetjesputter en autoriteit op zeemansgebied. Hij inspecteert mijn werk en zegt 'oké'. Een groter compliment van zo'n ervaren zeerot kun je niet krijgen. 's Avonds vraagt hij of ik bij de Russische matrozen een biertje kom drinken. Mijn dag kan niet meer stuk. Enthousiast zwabber ik de volgende morgen onder leiding van Sasja het dek.' Tussen de bedrijven door mailt hij met de klas van De Loopplank in Zaandam of tijdens de hondenwacht met de St. Jozefschool in 't Zand.

Er zijn nog veel meer scholen die meedoen, in Noord-Holland maar ook in Zeeland. Op de site staan de namen van 21 Zeeuwse basisscholen. Ze doen niet zomaar mee, ze werken ook heel hard aan de lessen die bij Zee op School horen. Die hebben allemaal iets te maken met de zeereizen van de Lida. Meesters en juffen die een wachtwoord van de site hebben, kunnen de 21 lessen met bijlagen downloaden en er in de klas mee aan de slag gaan. In de site-rubriek 'Flessenpost' kunnen kinderen en onderwijzers reageren, en alle bijzonderheden van het schip toveren ze vanachter de knop 'Lida' tevoorschijn.

Browsend door de kleurrijk vormgegeven site kom je erachter hoe bijzonder het idee van kapitein Wind en zijn 'crew' eigenlijk is. Op het schip doet de bemanning gewoon z'n werk, maar welbewust van de vraag: Hoe vertellen we het de kinderen? Zee op School hoort er aan boord helemaal bij en aan de wal zijn er ook nog heel wat mensen druk mee. Het project betrekt schoolkinderen op hun eigen niveau en op een speelse manier bij de werkelijkheid van varen over de wereldzeeën. Het kan niet anders of daar blijven onuitwisbare herinneringen van achter.

Spreekbeurten
Andere initiatieven om schoolkinderen deelgenoot te maken van de maritieme wereld zijn statischer, variërend van het aanvragen van folders voor scripties of spreekbeurten (Bureau Voorlichting Binnenvaart) tot schippers die zelf iets vertellen in de klas en kinderen rondleiden aan boord. Het Havenbedrijf Rotterdam heeft met www.gavehaven.nl een site die kinderen veel over de haven vertelt, maar zonder de pretentie educatief te zijn. Het Maritiem Museum in Rotterdam biedt in de mei-vakantie de spetterende kindertentoonstelling 'Professor Plons' met meer dan twintig 'doe-dingen' rondom de haven en schepen. Op www.jeugdbieb.nl en www.kennisnet.nl wordt kinderen informatie aangeboden voor spreekbeurten, maar voor de maritieme promotie wacht daar nog een grootse uitdaging.