Aanbevelingen veilige vaart
bij Raad Transportveiligheid

Door Dirk van der Meulen
(ook te lezen in de Binnenvaartkrant van 20 november 2001)

Op www.rvtv.nl zetelt de Raad voor de Transportveiligheid. Pats! Bij binnenkomst van de site heb je meteen het gratis meldnummer voor (ernstige) ongevallen en incidenten te pakken: 0800-meldrvtv of 0800-6353 7888. Houd het voortaan bij de hand, want er is een wettelijke meldplicht voor betrokkenen zoals schippers, eigenaren, exploitanten en waterbeheerders. Deze meldplicht geldt voor zowel de beroepsvaart als de recreatievaart.

Via ‘sluit venster’ komt de rest van de site in beeld: een beetje geel en veel paarsblauw, midden op het scherm persberichten met het laatste nieuws. ‘13 november 2001, Onderzoek naar tien scheepvaartongevallen op Marker- en IJsselmeer’ staat bovenaan. Toevallig een binnenvaartbericht, want de RVTV doet onderzoeken in alle transportsectoren: scheepvaart, luchtvaart, railverkeer en wegvervoer, alsmede transport per buisleiding. Een week eerder was er nog ‘Aanrijding van een personenbusje door een reizigerstrein in Breda op 11 november 1999’. Het volgende onderzoek betreft toch weer binnenvaart, over de gevaren van hefbare stuurhuizen. Maar tegen die tijd is de krant alweer gedrukt.

Onafhankelijk onderzoek
Onderzoeken van de Raad voor de Transportveiligheid zijn onafhankelijk, bedoeld om vast te stellen wat de oorzaken en achtergronden zijn van incidenten en ongevallen of categorieën van ongevallen in alle transportsectoren. Het gaat niet om vragen van schuld of aansprakelijkheid, maar alleen om het voorkomen van (soortgelijke) ongevallen in de toekomst. De RVTV schrijft onderzoeksrapporten, met aanbevelingen aan diegenen die een bijdrage zouden kunnen en moeten leveren aan het voorkomen van ongevallen.

Klik op het bericht over Marker- en IJsselmeer en je krijgt nog eens een lijst met persberichten, nu met een icoontje om ze te downloaden in Word. Dat is omslachtig. We willen alleen maar de tekst over het onderzoek naar ongevallen op het Marker- en IJsselmeer. Misschien via de knop ‘Rapporten’? Een eindeloze stapeling van rapportsamenvattingen, te beginnen met luchtvaart. Snel doorklikken naar scheepvaart, bovenaan de samenvatting van het Marker- en IJsselmeerrapport. Het zinken van één schip was de aanleiding, maar het werden er vanzelf meer.

Op 30 november 1999 vervulde en zonk het met 1170 ton rode gasolie geladen motortankschip Zinnia op het IJsselmeer ter hoogte van de Rotterdamse Hoek. De RVTV stelde een onderzoek in naar de oorzaak, en toen dat liep vond op het Marker- en IJsselmeer nog een aantal soortgelijke ongevallen plaats. Voor het onderbouwen van de bevindingen is uiteindelijk gebruik gemaakt van in totaal tien onderzochte ongevallen. Ze vonden allemaal plaats op ruim water en het risico van een grootschalige milieuverontreiniging was in alle gevallen reëel aanwezig. Verder ging het om zaken als het zeeklaar maken, de weerssituatie en de constructie van schepen.

Menig binnenvaarder onderschat de risico’s van varen op het ruime water van het Marker- en IJsselmeer. Volgens de RVTV wijzen resultaten van het onderzoek dan ook naar een verbetering van de wet- en regelgeving met betrekking tot zone 2 water, spatwater- en regendicht, veiligheidsafstand en het vrijboord van binnenvaartschepen. De weersinformatieverstrekking kan eveneens beter.

In de aanbevelingen wordt niet alleen het ministerie van Verkeer en Waterstaat aan het werk gezet, maar ook de binnenvaartorganisaties. Het complete onderzoeksrapport (396 Kb in pdf-formaat) is meteen binnen te halen voor wie de details weten wil. Raar dus om dan onderaan een ANP-bericht te lezen dat het ministerie nog geen commentaar kan geven, ‘omdat men het rapport nog niet heeft ontvangen’. Hebben ze dan geen internet? Rapporten zijn overigens ook nog steeds in druk te bestellen bij de SDU.

Kamer Scheepvaart
De Raad voor de Transportveiligheid is per 1 juli 1999 bij wet ingesteld. Per sector zijn Kamers ingericht waarvan de leden zijn aangewezen op basis van deskundigheid op het gebied van de transportsectoren. Via de knop ‘Organisatie’ kom je op de site bij ‘De mensen’, met een volledige opsomming van wie er allemaal in de overkoepelende Raad zitten en in de verschillende Kamers. In de Kamer Scheepvaart zijn dat voorzitter J.A.M. Elias en zijn plaatsvervanger mr D.M. Dragt, de leden prof. ir A. Aalbers, jhr. mr B.C. de Savornin Lohman en L.P.A. de Winter, en de plaatsvervangende leden K.J. van Dorsten, dr G.A. Egas Repáraz, P.M.J. Kreuze, mw. M.J. Torpstra en H.J.G. Walenkamp.

Op de vraag welke ongevallen aan de RVTV gemeld moeten worden, geeft de Wet Raad voor de Transportveiligheid (ook te vinden op de site) als antwoord: "Elk voorval aan een schip overkomen, waarbij dodelijk of ernstig letsel of schade van betekenis aan een schip of aan het mariene milieu is veroorzaakt". Dit betekent, dat nagenoeg alle scheepvaartongevallen ingevolge wettelijke verplichting moeten worden gemeld en onderzocht.

In de eerste 18 maanden van het bestaan van de RVTV werden 280 (zeer) ernstige scheepvaartongevallen op de binnenwateren geregistreerd. In het jaar 2000 waren er: 106 ongevallen, waarbij beroepsvaart was betrokken; 34 ongevallen, waarbij recreatievaart was betrokken; 6 ongevallen tussen beroepsvaart en recreatievaart; en 8 ongevallen overig. Er kwamen daarbij 14 personen om het leven bij de recreatievaart; het aantal personen met ernstig letsel bedroeg 24. Het aantal ongevallen, dat werkelijk heeft plaatsgevonden, ligt volgens de RVTV veel hoger dan het aantal geregistreerde ongevallen omdat niet iedereen zich houdt aan de wettelijke verplichting van het melden van een ongeval.

In veel gevallen is de menselijke factor van belang. Oorzaken liggen vooral in onvoldoende toezicht, onvoldoende zeewaardigheid, gebreken in uitrusting, technische mankementen, gebrekkig onderhoud, niet tijdig ontdekte defecten, geen goede zeemanschap, enz..