voorspelt
revolutie in Rijnvaartmarkt

Door Dirk van der Meulen
(ook te lezen in de Binnenvaartkrant van 15 augustus 2000)

De ambities zijn niet gering: 'Vandaag zijn de plannen bekend gemaakt voor het opzetten van een nieuwe Internet portal en een online handelsbeurs die tot een revolutie zullen leiden in het traditionele vrachtvervoer over de Rijn', laat de nieuwe marktcombinatie in een persbericht weten. 'Expediteurs, rederijen, onafhankelijke tussenpersonen en particuliere schippers zullen de mogelijkheid krijgen om via deze portal online zaken te doen.' Een domeinnaam wordt nog niet genoemd, maar laten we het initiatief vatten onder RhineFreight.com, de naam die Petroplus inmiddels liet registreren.

Vooral tankvaart
De oprichtende aandeelhouders zijn het Nederlandse Petroplus International N.V., BP, Koninklijke Vopak N.V. en Marquard & Bahls AG (handelend onder de merknamen Mabanaft en Oiltanking). Grote, kapitaalkrachtige ondernemingen, vooral in de Rijntankvaart bekend als ladingaanbieders en tankopslagbedrijven. Het project wordt gesteund door de Duitse organisatie van particuliere binnenvaartondernemers, het Bundesverband der Selbständigen (BDS), Abteilung Binnenschiffahrt. Nederlandse organisaties zijn vooralsnog niet in beeld. 'Wij zijn niet gevraagd', reageert Jan de Vries van Het Kantoor Binnenvaart.

Het BDS was al maanden in gesprek, vertelt dr Kurt Schrömgens, directeur van de particuliere belangengemeenschap Bonamare en bestuurslid van het BDS. 'Ze wilden ons mee laten participeren, maar dat ging te ver. Wij zijn vooral van de droge lading, terwijl we de indruk hebben dat het initiatief zich met name richt op de tankvaart. Erbij zijn is niet nadelig voor de binnenvaart, en prettig om een voet tussen de deur te houden.'

Schrömgens is een warm voorstander van vernieuwing in de binnenvaartmarkt. 'Zoals de markt er nu uitziet rendeert het niet genoeg. De markt functioneert niet goed omdat binnenvaartondernemers hun marktmacht niet goed zichtbaar kunnen maken. Iedere garagehouder voert z'n marktpolitiek beter. Wij zijn te verdeeld, en als het erop aankomt niet solidair. Daarbij komt dat degenen die nu de vrachten te vergeven hebben, eerst denken aan zichzelf, aan hun eigen kostenplaatje en belangen. De particuliere binnenvaartondernemer komt pas op de tweede plaats. Dus zie je dat een duurder uitgevallen zeeschip wordt verrekend met de vrachten in de binnenvaart, waar altijd wel iemand te vinden is die het voor minder wil doen.'

Transparantie
Wat de binnenvaart volgens dr Schrömgens nodig heeft is transparantie, beter zicht op de werkelijke marktverhoudingen. 'De binnenvaartsite van de Europese Commissie al gezien? Dat is een begin. Marktbeobachtung ist Vergangenheit. Het gaat verder, de markt moet voor iedereen transparant worden. We leven in een tijd van e-commerce. Dus waarom zou je geen gebruik maken van die nieuwe vormen en technieken? Iedereen zal zich daar op in moeten stellen.' In de laatste vergadering van de Europese Schippers Organisatie (ESO) heeft de BDS-voorman ervaren dat bij meer mensen de gedachten die kant op gaan. 'Vanuit de BDS pleiten we ervoor om de restanten van het sloopfonds mede ten goede te laten komen aan een verbetering van de communicatie. In de ESO was iedereen het daarover eens... Voor het eerst heb ik ervaren dat de blik naar voren is gericht, niet altijd maar terugkijkend op de toerbeurten van vroeger...'

Schrömgens verwacht dat de echte effecten pas te zien zijn op het moment dat de grote jaarcontracten loskomen. 'Dan zal met de nieuwe media duidelijk worden wat iedereen allang wist, namelijk dat tussenpersonen bijna allemaal dezelfde schepen aanbieden. Dat drukt de tarieven. Er zijn er maar heel weinig die eigen schepen onder contract hebben. Om dat eruit te halen moeten we als binnenvaartondernemers zelf kleine groepen vormen en markttransparantie bevorderen.' Heeft hij een verklaring waarom het met eerdere elektronische initiatieven in de markt niet gelukt is? 'Met Teleship liep het niet, omdat er geen lading in zat. Schippers waren bang dat met alleen maar het registreren van schepen, zonder ladingaanbod het marktbeeld negatief zou uitpakken.'

Belangen verschillen
Binnen het Kantoor en de ESO wordt volgens Jan de Vries volop gewerkt aan een betere marktpositie van binnenvaartondernemers. De dreiging van een nieuwe overcapaciteit is groot, zeker met wat er vanuit China het land nog binnenkomt. 'Wat je eraan kunt doen? Als het gaat om een enigszins redelijke vrachtprijs te bewerkstelligen zul je marktinvloed moeten opbouwen. Dat moet vanuit de schippers zelf moet komen. Ik steun elektronische marktinitiatieven graag, maar bekijk het met enige argwaan. De belangen kunnen op het oog parallel lopen, maar in de marge van 'tegen de kostprijs' tot 'enige winst' zijn de belangen totaal verschillend.

'Als iedereen dat nu maar eens begrijpt!', roept De Vries. 'Een bevrachter is per defnitie geen slechter mens dan een schipper, in geen geval. Maar het belang om schepen te vinden die net iets goedkoper zijn dan die van je concurrent-bevrachter is heel groot. Je moet als binnenvaart voldoende kritische massa vormen wil je daar invloed op krijgen. Schippers moeten per deelmarkt zoveel tonnage verzamelen dat ze met een gezamenlijke marktbenadering gehoord worden. Als je verladers en bevrachters wilt bekeren gebeurt er voorlopig niks. Daarom: een prima initiatief, van mij krijgen ze het voordeel van de twijfel. Maar geredeneerd vanuit belangenbehartiging en belangentegenstelling hèb ik die twijfel zeer zeker. De schipper moet ook eens kijken naar de mogelijkheden die hij zelf heeft in de markt. Zet een aantal verstandige mensen bij elkaar en je hebt het lek boven', meent De Vries.

Onafhankelijk en neutraal
Voor de elektronische marktplaats Rhinefreight.com zal volgens de initiatiefnemers een onafhankelijk bedrijf worden opgezet, dat de handelsbeurs in eigendom zal hebben en operationeel zal houden. In eerste instantie zal het aandelenvermogen in handen zijn van de oprichtingspartners. Een gedeelte van het aandelenvermogen zal beschikbaar worden gesteld voor een selecte groep andere partners die reeds hebben aangegeven zeer geïnteresseerd te zijn en die verdere liquiditeit en services zullen bieden voor de portal. Het nieuwe bedrijf is gepland in het derde kwartaal van 2000 van start te gaan.

Momenteel worden er besprekingen gevoerd met een aantal toonaangevende expediteurs op de Rijn en rederijen om toe te treden tot deze elektronische markt en daardoor de acceptatie binnen de Rijnvaart te helpen versnellen. In eerste instantie gaat het om een neutrale markt die zich richt op vrachtvervoer over de Rijn en de bijbehorende waterwegen. De site zal voor iedereen in de Rijnvrachtsector toegankelijk en transparant zijn en zorgen voor toegevoegde waarde middels operationele en marktgerelateerde efficiency en voor vergroting van de capaciteitsbenutting.

Het aanbod zal snel daarna uitgebreid worden met services op het gebied van onder andere informatie met betrekking tot het weer en de waterhoogte, status-updates vóór en ná de contractafspraken, risicobeheersing zoals vrachtgebonden termijnzaken, bunkeren en onderhoud, en facturatie. De deelnemers zullen voordeel hebben van de schaalgrootte op gebieden als verwerving, verzekering, financiering, onderhoud en verwerking van de transacties door een back office. De site kan ook worden uitgebreid met de ondersteuning van multi-modale logistieke services.

Miljardenmarkt
De markt voor het Rijnvrachtvervoer wordt geschat op EUR 0,7 miljard per jaar, alleen al voor transacties op het gebied van vrachtbemiddeling. Daarnaast wordt er nog eens EUR 4 miljard uitgegeven aan services die in verband staan met het vervoer per schip. Deze markt is zeer gefragmenteerd en er zijn grote verschillen in de vrachtprijzen. Bovendien is er een grote mate van overcapaciteit in de markt die mede met behulp van deze site kan worden opgelost door het openleggen van nieuwe markten voor deze wijze van transport.

De oprichtingspartners zeggen er alles aan te zullen doen hun kennis op het gebied van markt en technologie optimaal in te zetten voor de levering van een eenvoudig te gebruiken web-gebaseerde toepassing, die in stappen zal worden ontwikkeld en in gebruik genomen. In de loop der tijd zal er steeds meer functionaliteit worden toegevoegd. Andere faciliteiten die worden aangeboden zijn onder andere een forum voor rederijen en particuliere schippers door middel van e-mail en chat-rooms.

'Wij zien het enorme potentieel en de impact die e-commerce zal hebben op het vervoer per schip over de Rijn. Als Petroplus zijn we vastbesloten om midden in deze ontwikkeling te staan', aldus directeur Marcel van Poecke van Petroplus, het concern waar ook de bunkerketen ReinPlus Van Woerden deel van uitmaakt. 'Wij zien deze handelsmarkt als een effectieve manier om de efficiency te vergroten en toegevoegde waarde te bieden aan alle spelers in het vervoer over de Rijn. Samen met onze in deze industrie toonaangevende partners Marquard & Bahls, BP en Vopak zullen we deze site vanaf het begin zo krachtig mogelijk maken.'