Wind, neerslag en zicht

Gerard Cox zong het, haalde met zijn plaat in september 1973 (!) een eerste plaats in de Top 10, en inmiddels is het alweer zover... Alles te vinden op het web uiteraard, zowel Cox als de voorbije zomer. Over het weer, speciaal voor de binnenvaart, gaat deze aflevering van Het Web.

Door Dirk van der Meulen
(ook te lezen in de Binnenvaartkrant van 11 september 2001)

Hoeveel schippers zouden nog aan de hand van de Enkhuizer Almanak de oversteek van het IJsselmeer wagen? De Enkhuizer (‘verguisd als folklore, vermaard om haar autoriteit’) doet haar weervoorspellingen getrouw aan de traditie, dus zeer globaal. Dat kan natuurlijk ook moeilijk anders bij een jaaruitgave. In de 16e eeuw waren het de prognosticaties van de Italiaan Dr. Giovanni Antonio Magino, hoogleraar in de sterrenkunde te Bologna. Deze "hemelloopkundige voorzegger' voorspelde het weer op lange termijn aan de hand van de stand van de zon, maan en andere planeten op een bepaald tijdstip.

Omkeerdagen
Vandaag zijn de weervoorspellingen in de Enkhuizer gebaseerd op de theorie van de zogenaamde omkeerdagen. Het systeem zou al vele malen zijn juistheid heeft bewezen. Het werd in de jaren twintig ontwikkeld door de amateur-meteoroloog Chr. A.C. Nell te Voorschoten, en wordt tegenwoordig naar verluidt dagelijks ‘door een eigen corps waarnemers van de Almanak’ bijgehouden. Over die waarnemingen zelf is verder niets te lezen op www.enkhuizer-almanak.nl, de site die vooral bedoeld lijkt om de sfeer van folklore rondom het aloude boekwerkje hoog te houden. Voor de inhoud valt aan een investering in papier niet te ontkomen. Of je moet in VAART!Forumkringen al iemand vinden die het aan boord heeft. Zoals de schipper die ons mailde dat rond 18 september, de verschijningsdag van deze krant, de Enkhuizer het houdt op ‘stil en helder’. En over de maand september als geheel: ‘Deze maand levert een gering tekort aan warmte op. Tot besluit van de zomer komen wel enkele warme dagen voor omstreeks de 7de en de 24ste van de maand.’ Controleert u het even?

Radio, tv, teletekst, telefoon, marifoon, Navtex, kranten, e-mail, SMS-diensten en websites brengen actuelere weersvooruitzichten aan boord. Het webaanbod van specifieke scheepvaart-weersites is (nog) gering, hoewel je je heel wat voor kunt stellen bij de mogelijkheden die het web biedt om het weer uitgesplitst naar doelgroep te presenteren. Bij een massamedium als radio is dat amper te realiseren.

Nederlands bekendste weerberichtgever KNMI verzorgt ook op het web dagelijks ‘Veiligheidsberichtgeving Nederlands deel Continentaal Plat’. Zo’n link is goed voor visserij, offshore en zeevaart, maar als binnenvaart heb je weinig aan een windverwachting voor bijvoorbeeld de Duitse Bocht. Bij ‘Algemeen weerbericht voor de Scheepvaart’ moet je het doen met zinnetjes als: ‘west tot noordwest 3-4, morgen noordwest 4-5. vannacht regen. goed, in regen matig zicht’.

Koersk-bergers
Wind, neerslag en zicht zijn uiteraard de belangrijkste elementen van het nautisch weerbericht. De schipper op de ruimere wateren heeft daar mee te maken, maar vooral ook precisiewerkers op zee, zoals de bergers van de Koersk. Op de speciale bergingssite www.koersksalvage.com van Mammoet en Smit Internationale staan rechts bovenaan continu ‘weather, wind, visibility’ in beeld. Bij doorklikken op ‘Weather details’ komen van het bergingsgebied in de Barentsz Zee kaartjes tevoorschijn van Meteo Consult, dat volgens de eigen site www.offshore.meteo.nl in (zee)scheepvaart en offshore meer klanten van nautische weerberichten voorziet.

Voor het grote publiek brengt Meteo Consult onder meer via de eigen site www.weer.nl een CD-Rom met het programma Weerbeeld op de markt. ‘Met Weerbeeld kan iedereen zijn eigen weerbericht samenstellen’, licht directeur Harry Otten toe. ‘Elke gebruiker met een PC en een modemaansluiting kan op elk gewenst moment actuele grafische weersinformatie opvragen.’
De gebruiker heeft met Weerbeeld de keuze uit vier categorieën: weersverwachtingen, neerslagbeelden, weerkaarten en satellietbeelden. Hij kan de gewenste beelden en data downloaden en vervolgens op z'n gemak off-line bekijken. Elk uur zijn er nieuwe satellietfoto's en elk kwartier is er een actueel neerslagbeeld, waarop tot op twee kilometer nauwkeurig te zien is waar het regent of sneeuwt. De neerslagbeelden kunnen als een film worden afgespeeld. De actuele beelden worden telkens gevolgd door de verwachte neerslagbeelden voor de komende twee uren.

Via een vaste telefoonaansluiting is het downloaden minutenwerk en zelfs bij een prijs per minuut van fl 1,50 (euro 0,681) nog betaalbaar. Maar bij testen door een aantal binnenvaarders afgelopen voorjaar bleek het via GSM te duur. ‘De baudrate van GSM is voor dergelijke datagroottes te laag’, zegt Jan Groot Bramel van Meteo Consult over de proef. De weerprovider gaf een beperkt aantal schippers via Bureau Telematica een maand lang toegang tot een gratis inbelnummer.

Weerbeeld kan beter
In de Klankbordgroep Nautische Software (KGNS) deelden ze hun ervaringen per e-mail. Aan het eind constateerde BT’s Nick van Haag dat Weerbeeld voor de binnenvaart zowel technisch als inhoudelijk vatbaar is voor verbetering. Hij realiseert zich dat het toesnijden van Weerbeeld op de binnenvaart als beroepsgroep voor Meteo Consult pas bij voldoende afname interessant zal zijn.
‘Het programma in zijn huidige vorm biedt onvoldoende meerwaarde ten opzichte van andere informatiebronnen om te veronderstellen dat binnenvaartondernemers op grote schaal bereid zullen zijn hiervoor dure telefoontikken te betalen.’

Over een aantal technische onvolkomenheden van Weerbeeld is Van Haag minder te spreken. ‘Producten die datacommunicatie verbindingen tot stand brengen, moeten in de visie van Bureau Telematica streng langs de meetlat worden gelegd. Zeker als het gaat om producten die benut worden door ambulante professionele gebruikers, zoals de binnenvaart. Immers, in bedrijfssituaties is het ontoelaatbaar dat product X de werking van product Y verstoort: BICS functioneerde niet meer.’
Ook het configureren van de dataverbinding mag volgens Van Haag geen "zwarte doos" zijn. ‘Mobiele gebuikers zijn teveel afhankelijk van hun verbindingen. Twee deelnemers kregen hun mobiele verbinding met de Weerbeeld-server sowieso niet aan de praat. Conclusie: een ‘zwarte doos’ voor verbindingen is alleen maar handig als-ie altijd en overal werkt, dus ongeacht de configuratie van de hardware.’

De test heeft Meteo Consult in ieder geval een beter inzicht gegeven in de wensen en eisen van de binnenvaart, stelt Jan Groot Bramel. Hij houdt daar rekening mee bij het uitwerken van eventueel nieuwe toepassingen. ‘Maar aan de gratis weerinformatie van veel sites kan ik niet tippen’, voegt hij eraan toe.
Van Haag: ‘Toch ben ik er tamelijk zeker van dat men graag betaalt voor een product dat aantoonbare voordelen oplevert voor de bedrijfsvoering. Het aantrekkelijker maken van Weerbeeld voor de binnenvaart zal best lukken. Een uitdaging voor Meteo Consult!’

Waterstandsgevoelig
Bij de gratis weerproviders op het Web scoort in de ervaringen van enkele deelnemers aan de KGNS-mailinglist met name de Duitse site WetterOnline heel goed, door de gedetailleerde weeroverzichten per regio in waterstandsgevoelige vaargebieden. Er is ook een Nederlandse WeerOnline-zustersite met veel interessante overzichten. Voor Nederland en met name het Ijsselmeer is ‘Koek’s Sailing Weather’ (van KNMI-medewerker Jan Koek) het bekijken waard, voor wie de oversteek beter wil voorbereiden dan met alleen maar een Enkhuizer Almanak als weergids.