Besnuffeld
Langzamerhand is de sociale ordening in de groep geslopen. De wachten draaien hun beurten, Jan Korver zorgt onder alle hellinghoeken voor drie maaltijden per dag (nog geen eenpansmaaltijd gezien), we wassen af, porren de volgende wacht, wassen en drogen onze kleren met medewerking van de niet altijd even toeschietelijke Arno (tegen een verontwaardigde Kiwi-Jan: 'alleen goed uitgewrongen spul in de droger') en besnuffelen elkaar. Dat laatste ook letterlijk.

De bemanning van de Oosterschelde tijdens de reis van Auckland naar Kaap Hoorn. (Foto: Bastiaan Beentjes)

Iedereen gaat anders met zo'n reis om. De gemiddelden draaien hun wachten, schieten hun plaatjes en praten over schip, voortgang en weerberichten. De minder gemiddelden vallen op doordat ze in de salon zitten terwijl je zou verwachten dat ze slapen, superenthousiast zijn (Joke is haar wachtmaats altijd een minuut of vijf vooruit, maar wil dan ook verder in de chartervaart) of gewoon niet zo meepraten met de onderwerpen van alledag.
Sommigen van ons zijn er alleen deze reis tussenuit, anderen gaan na aankomst in Ushuaia nog andere dingen doen. Jaap heeft een sabbatsjaar en wil door Zuid-Amerika reizen en daarna per schip terugkeren naar Europa, Kiwi-Jan wilde eigenlijk zijn motor meenemen aan boord, maar moet nu een tweedehandsje kopen in Zuid-Amerika en Frido gaat nog mee met de Oosterschelde naar Antarctica.

Afstand krimpt
De bemanning is een verhaal apart. De Oosterschelde is een relaxed schip, waar van Van Andel niet zoveel hoeft. Je wordt behandeld als gast, dus voor elk klusje vriendelijk uitgenodigd ('als je zin hebt, wil je dan...?'). Tegelijk willen de meeste gasten snel leren, hun best doen en zich nuttig maken. Terwijl je je zeker de eerste dagen een kat in een vreemd touwpakhuis voelt. En je je wat lullig voelt als je, precies wanneer de stuurman langskomt, niet op de opgegeven koers zit. Nog even hard aan het stuurrad draaien maakt ook geen goede indruk.

Ze gaan hardnekkig niet in op de kleine roddels, die al snel opduiken. Spelen niet in op de pikorde, die ontstaat. Blijven dus een groep in de groep.

Wanneer ik Dick tijdens een nachtwacht vertel, dat ik ze 'afstandelijk' vind, schrijft hij dat toe aan het feit, dat alle zeelui bepaalde zaken voor zichzelf houden. 'Als je de eerste keren met gasten vaart, sta je aan het eind van de week zelf ook bijna te huilen. Maar dat went snel en je moet verder, want de volgende groep is in aantocht.'

Maar heel geleidelijk smelten beide groepen toch samen. Zitten vaker bij elkaar, doen samen spelletjes, grijnzen mee om inside-grapjes, die alleen deze 23 mensen of een bepaalde wacht begrijpen. Niemand heeft met een charterschip zolang achtereen op zee gezeten als wij gaan doen. En ondertussen glijden de mijlen achter dit kleine maatschappijtje weg.

Van nul tot negen
Terug naar het logboek, want daar draait ons leven om. Maandag 27 oktober sloeg de malaise toe. Dankzij het hoog liggen we 's morgens in een absolute blakte en drijven terug richting veertig graden zuiderbreedte. We moeten overstag, zo kan het niet langer. Maar dat lukt alleen met hulp van de boegschroef, wat we wijselijk niet beschouwen als motorgebruik. Prachtweer voor de man-over-boordoefening, de was en fotosessies vanuit de MOB-boot (Eliane schopt eerst Malvina voor het hoofd en gaat vervolgens op haar eigen videocamera staan).

Pas 's avonds komt de wind terug en gaan we met 3,5 knoop in zuidoostelijke richting, opnieuw naar de Roaring Forties. In mijn wacht geloven sommigen dat de kapitein bij het betreden van de Roaring Forties een oorlam had moeten schenken en dat Aeolus en Neptunus, erkend gevoelig voor traditie, ons hebben teruggepakt. Van Andel blijkt opnieuw minder gevoelig voor die traditie, die ik tot voor kort ook niet kende, trouwens.

Nieuw mijlpaaltje
Dinsdagochtend om kwart voor vijf, het is net licht, passeren we weer een mijlpaaltje, Twee dagen eerder zaten we op ons zuidelijkste punt (40.28,8 S) en nu passeren we dat opnieuw en lopen 8 tot 9 knopen in een vlakke zee.

Het wordt nog beter en weldra stuiven met af en toe bijna 10 knopen naar het zuidoosten, in buien meesturend met de krimpende wind. Je vraagt je af hoe dat straks in het zuiden zal gaan, waar het waarschijnlijk nooit minder dan dit zal waaien. Stuurman Pieter weet ook nog niet wat de Oosterschelde zal kunnen hebben. 'Bijliggen moeten we uitproberen. Een puntje bezaan met de stormkluiver en als dat niet lukt het topzeil erbij. In de westenwinden zullen we zo lang mogelijk voor de wind weglopen en dan maar afwachten wanneer we moeten gaan bijliggen.'

Maar voorlopig zit het hoog ons nog op de hielen met de dreiging van zuidoostelijke winden. Elk weerkaartje wordt gretig afgewacht en geïnterpreteerd.

Hoe hoog?
De woensdag brengt ons goede wind en dito voortgang. Dit etmaal, dat we twaalf uur 's middags afsluiten, brengt ons een record van 171 mijlen. 's Middags stuwt een 6 Beaufort ons hoog aan de wind 'over de grond' recht naar het oosten.

De volgende dag brengt ons de hardste wind tot nu toe. In de ochtend neemt de wind toe tot acht met stoten van negen. We reven het schoenerzeil en halen de bezaan helemaal weg, terwijl de deining opbouwt tot een meter of zes. Eliane houdt het in haar dagboek op acht meter, ondervraagt iedere passerende autoriteit en krijgt steeds te horen: zes meter. Wat maar weer bewijst, dat niet alleen journalisten wel eens overdrijven.

Diezelfde Eliane meet, nauwelijks gehinderd door voortjagende hagel, met het molentje hoog geheven de wind en komt op een top van 43 knopen (41 tot 47 knopen is negen Beaufort). En we waren toch al onder de indruk.

Zeil overboord
Tot knarsentandende spijt van Eef spoelt een opgevouwen en niet tijdig vastgezet zeil overboord. Ze had het nog vast, maar kon het niet houden.

Ondanks de harde wind stuurt de Oosterschelde gemakkelijk. Alleen de omringende natuur maakt de roertorn enerverend, met brekende deining om je heen en duiken in diepe golfdalen. Er wordt druk geexperimenteerd met hoezen voor de camera's, varierend van professioneel materiaal tot plastic tasjes en zakjes.

Onderdeks zijn wind en water buitengesloten en resteren alleen de heftige bewgingen van windstoten en deining. Dick is met twee koppen onderweg naar boven en dondert vriendelijk lachend - zoals alleen hij dat kan - door een golf uit de koers en tegen de tafel. De inhoud van de koppen golft over de rand. Een tijdje later pendelt hij weer met een vuistvol mokken naar boven. Worden ze koud of zout?

Eten is een keus uit twee kwaden. Aan de lage kant zit je het prettigst, maar loop je kans op een bombardement van je eigen spullen plus die van de overbuurman, aan de hoge kant wil de inhoud van je bord er steeds van tussen. Anti-slipmatjes als eerste levensbehoeften.

Nachtgarderobe
's Avonds ligt ze onder haar nachtgarderobe - driemaal gereefde bezaan, fok, gereefd schoener- en grootzeil - tegen de deining in te hakken. De zee is wild en de ondergaande zon komt er nog even door. Voor alle zekerheid wordt in het schoenerzeil nog een tweede rif gestoken. De volgende morgen om vier uur is de wind afgenomen tot vier à vijf Beaufort en speelt ze voor hobbelpaard. Veel beweging, weinig voortgang. Het rif gaat uit de bezaan, de binnenkluiver en het topzeil komen erbij en zo lopen we al snel een knoop of acht.

En dan gebeurt 's middags het wonder, al duurt het maar kort: de wind ruimt en met halve wind gaat de Oosterschelde er lichtvoetig vandoor. De opvarenden reageren intuitief; ze komen aan dek, bewegen zich makkelijker. Met negen tot tien knopen gaat het weer rechtstreeks naar waypoint C - het eerste ijkpunt op onze vooraf uitgezette koerslijn, 900 mijl naar het zuidoosten.

Maar het is van korte duur; om zeven uur 's avonds moet de bram er weer af en later worden andere zeilen weer verkleind. De kompaskoers wordt weer 90 en we leven weer onder helling. Zo blijft het ook zaterdag, al geven de weerberichten hoop op ruimende wind. Zaterdagavond leidt een keiharde bui van 10 Beaufort en nieuw wind- en reefoffensief in. Zondag en maandag zwakt de wind weer af en maandagmorgen ruimt de koude wind bij zonnig weer naar het westen en beginnen we negen knopen te lopen.

Wat het nieuwe wachtschema - onder het motto: zoveel mogelijk mensen leren kennen - gaat brengen, leest u volgende week.
Bij drijven en welzijn.

Positiestaat om twaalf uur 's middags 2710 39 59 S 170 15 W 110 mijl, 870 2810 41 00 S 168 35 W 102 mijl, 972 2910 41 32 S 165 04 W 171 mijl, 1143 3010 42 03 S 161 55 W 147 mijl, 1290 3110 42 27 S 159 16 W 126 mijl, 1416 0111 43 48 S 155 50 W 176 mijl, 1592 0211 44 42 S 152 21 W 162 mijl, 1754 0311 45 48 S 148 59 W 163 mijl, 1917 mijl totaal oorspronkelijke afstand naar Kaap Hoorn 4775 mijl, resteert nog 3093 mijl.

Volg de Oosterschelde naar Kaap Hoorn:  Schoener Oosterschelde voor zwaarste traject: Kaap Hoorn  Een terras met een voorgevoel  Het waait echt harder in de Roaring Forties  Lang gewacht, toch geruimd  Zingen op een donkere oceaan  Om de zuid gedwongen speren we oost  Kaap Hoorn, maar dan met zon  Alsof het deksel van de hogedrukpan gaat