De Oosterschelde vertrok 12 oktober 1996 uit Rotterdam. Eerste reisdoel was Hongkong, waar in maart '97 een grote STA-race naar Japan startte. 'Dat was eigenlijk de basis van de wereldomzeiling. We wilden graag meedoen aan die race en wisten via een Japanse organisatie enkele weken volgeboekt te raken. Dat was een belangrijke financiële pijler voor het project. Van daaruit redenerend, kwamen we op de ronding van Kaap Hoorn.'

Van Andel had zich voor het vertrek suf gewerkt en zag de Oosterschelde zonder veel hartzeer vertrekken. 'Ik ben de eerste maanden thuisgebleven. Maar toen moest ik opstappen op de Malediven. Terwijl ik zo van schaatsen hou. Maar goed, de sfeer aan boord was heel prettig en 24 uur na vertrek lag ik daar lekker te snorkelen. Ik heb daarna vijf maanden met veel plezier gevaren. Die oversteek van de Indische Oceaan van de Malediven naar Indonesië was prachtig.
'We hadden ongeveer anderhalve knoop stroom tegen en maakten zo'n tachtig mijl per etmaal. Te langzaam, dus ik begon al aan de motor te denken, maar we wisten een equatoriale tegenstroom te vinden en bovendien kwam er meer wind. Dat geeft je echt een kick. En later in Indonesië laat je het anker vallen bij eilanden waar de tijd heeft stilgestaan. Ik was ook heel verbaasd over de vele Nederlandse historie in Indonesië, maar ook in Japan. Hoe hebben we dat als klein landje toch ooit voor elkaar gekregen?'

Niet ordinair
Na Indonesië zeilde de schoener via Singapore naar Hongkong voor de start van de STA-race, die Osaka als finish had. Daarna volgden talloze tochten met Japanse passagiers. 'Dit soort historische schepen vaart daar niet meer. Je ziet nog nauwelijks jonken en er varen vier nieuwgebouwde opleidings- en schoolschepen. En ze hebben natuurlijk de replica's van onder meer de Prins Willim en De Liefde in hun Holland Villages. Maar op de één of andere manier hebben ze een speciale band met Nederland.'

Die band met Nederland wordt in de havenplaatsen zo goed mogelijk benadrukt. 'In Japan hield het consulaat feesten en ontvangsten aan boord. De Nederlanders in die verre landen vinden het mooi, weer eens een Nederlandse vlag te zien wapperen. Ik kreeg net een enthousiaste fax van de consul in Brisbane, die bij het vertrek een stukje was meegevaren. Zulke dingen zijn goed voor het schip en voor de naam van Nederland. We willen niet zomaar een ordinaire charter zijn, maar ook de nodige goodwill kweken. In Osaka lagen er rode lopers naar de gangway, stonden duizenden mensen langs de kant en speelde een fanfare het Wilhelmus. In Nagasaki bracht een zwarte slee me naar de burgemeester en zat ik aan zo'n laag tafeltje met hem over koetjes en kalfjes te praten. Nog nooit meegemaakt, maar prachtig!

Je komt sowieso rond de evenaar in andere culturen terecht. Op de Filippijnen heb ik een deal gemaakt met ambtenaren. Zeven sneetjes brood met Hollandse kaas, zeven t-shirts en petjes van het schip en nog wat geld. In het Suezkanaal weet je dat je dertig sloffen sigaretten en een paar flessen whisky bij je moet hebben. Die Suez-loods komt aan boord en deelt iedereen bidprentjes van Maria uit. Om te laten zien dat hij geen moslim is en dus wel whisky lust. Of de Suez-meetbrief. Die kost 1000 gulden! Komt er een man aan boord om te meten. Hij stapt over het dek van stuurboord naar bakboord en van achteren naar voren, een stempel, klaar! Je kunt je er druk over maken, maar dat helpt niet. Ze beschouwen je gewoon als een rijk Europees schip.'

De poolkoorts
De trip van de Oosterschelde is opgedeeld in trajecten, waarop betalende gasten mee kunnen. 'De eerste maanden was het niet zo druk, maar vanaf de Malediven en in Indonesië zaten we vol. Vanwege de kosten is zo'n reis niet voor iedereen bereikbaar en hoe verder je komt, hoe duurder de vliegreis. De meeste gasten zijn van middelbare leeftijd, niet per definitie zeilers en hun achtergronden verschillen sterk. Van advocaten tot een Rotterdamse toeristengids en een vrachtwagenchauffeur, die heeft ingeschreven voor de eerste trip naar Antarctica.'

Van Andel beschouwt de ronding van Kaap Hoorn als een reis voor specialisten, mensen die van een lange zeilreis houden en wie ronding van de kaap aanspreekt. Maar bijna nog enthousiaster is hij over de twee aansluitende tochten naar Antarctica. Hij hoopt daar te profiteren van de kennis van Eef Willems, die eerder met een Antarctica-specialist dat gebied bezocht. 'Sinds ik met het schip naar Spitsbergen ben geweest, heb ik een beetje poolkoorts. En ik ben niet de enige, want na een paar kleine advertenties zat de eerste reis al overvol en zijn in de tweede reis nog maar een paar plaatsen over. Veel mensen gaan mee vanwege het natuurschoon.'

Op ergste voorbereid
Van Andel keerde terug naar Nederland, terwijl de Oosterschelde koers zette naar Guam, de Salomon eilanden, Australië en Nieuw-Zeeland. 'Ze gaat daarna in Tauranga, iets bezuiden Auckland, de werf op voor knippen en scheren. Register Holland vliegt een expert in om te zorgen dat zij optimaal is voorbereid op de tocht naar Kaap Hoorn. We willen de nodige zaken versterken. Zo moeten de geien en gordingen van het topzeil supergoed zijn, want dat zeil zullen we in de overheersende westenwinden het meest gebruiken en het langst laten staan, samen met de stagfok.
'Zeil voorop is belangrijk om het schip zoveel mogelijk te weerhouden van dwarsvallen. Ook hebben we een speciale kleine stormkluiver gekocht. Bij harde achterlijke wind loop je kans dat zij zwaar gaat liggen rollen. Ik weet nog niet hoe zij zich onder die omstandigheden gedraagt. Als het te erg wordt, moeten we voor de wind gaan kruisen.'

'Verder controleren we alle reserve-onderdelen nog eens extra, want één ding is zeker: we zijn in dat gebied op onszelf aangewezen. We hebben een reserve kachel en een houtkachel, dus er moet ook hout aan boord zijn. De medische uitrusting moet up to date zijn. We hebben geen dokter aan boord, maar iedereen heeft z'n papieren en we kunnen de Radio Medische Dienst om hulp vragen.'

Niet te heftig
De Oosterschelde maakt haar reis van west naar oost en kan zo profiteren van de overheersende westenwinden in gebieden, die veelbelovend Roaring Forties, Furious Fifties en Screaming Sixties worden genoemd. Ongehinderd door land veegt de oceaan daar rond de wereld. Het gebied is volgens de maritieme atlas van Lloyd's met name stormachtig van mei tot oktober, maar ook dat lijkt relatief. Het 'zomerse' weerbeeld kenmerkt zich door drie depressies per week en het is afwachten wat die met zich meebrengen. De temperaturen lopen echter niet verder terug dan 5 graden Celcius.

Hoe verder naar het zuiden, hoe korter de afstand en hoe groter de kans op ijs. En hoe kouder. 'Voor mij hoeft het allemaal niet zo heftig', meldt Van Andel. 'Als het weer erg slecht is, staat alles onder spanning; het schip, de bemanning en de kapitein zeker. Dus gaat er makkelijk wat kapot. Voor mij staat voorop, dat we veilig overkomen. Desnoods verleggen we de koers naar het noorden, waar we op beter weer kunnen rekenen.'

De bemanning is voor dit traject versterkt en er worden drie wachten gelopen, zodat iedereen vier uur op en acht uur af is. De bemanning bestaat uit Eef Willems, Pieter Brandjes, Eliane de Vilder, Eelco Mijnlieff en kok Jan Korver ('hoe harder het waait, hoe beter hij kookt').

Speldje?
Bij de ronding van Kaap Hoorn wordt vanaf het schip een krans gelegd, mede namens de Nederlandse Vereniging van Kaaphoornvaarders, ter nagedachtenis aan de zeelieden die daar gebleven zijn. Contacten met de Chileense Kaaphoornvaarders leiden wellicht tot een ceremonie bij het monument op de kaap zelf.