Schoon varen en vervoeren

PAK-arme koolteervervangers

door Fred Bekkers, Aquar Milieu

Het Besluit PAK-houdende coatings Wet milieugevaarlijke stoffen
Polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK) vormen een groep van enkele honderden chemische stoffen met één of meer benzeenringen. Sommige van de PAK zijn kankerverwekkend. Andere zijn giftig en worden slecht afgebroken, kunnen zich daardoor ophopen in de bodem en de waterbodem en daar milieuschade veroorzaken.

PAK komen in grote hoeveelheden voor in koolteer. Bij het gebruik van koolteer voor schepen treedt emissie van PAK op naar het water en de waterbodem. Met name treedt emissie op door slijtage en uitloging en bij de verwijdering van oude teerlagen. Het gebruik van koolteren op scheepshuiden levert een grote bijdrage aan de verontreiniging van het oppervlaktewater en de waterbodems.

De emissie van PAK dient te worden beperkt conform het milieubeleid van de overheid. Daarom is door het Ministerie van VROM een verbod op het gebruik van PAK-houdende coatings vastgesteld. Het besluit "PAK-houdende coatings" heeft tot doel de emissie van PAK te beperken door de toepassing van bepaalde coatings te verbieden. Met het besluit wordt aangegrepen bij de bron van PAK waarvoor reeds voldoende alternatieve producten voorhanden zijn.

Steenkoolteerpek en andere steenkoolteerdestillaten in coatings
Onder PAK-houdende coatings vallen een-component coatings zoals koolteer, teerlak (black varnish) en vinylteer. Tevens behoort hiertoe een aantal twee-componentcoatings, onder andere poly-urethaanteer en teerepoxy's. In het besluit staat dat PAK-houdende coatings (zowel een-component als twee-componenten) vanaf 1997 niet meer mogen worden toegepast.

Per 1 oktober 1996 is het verboden een PAK-houdende coating voorhanden te hebben, tenzij de coating is verpakt in een verpakking van 25 liter. Hierdoor kunnen bestaande (handels-)voorraden worden opgemaakt, zonder dat nieuwe voorraden kunnen worden aangelegd. Per 1 juli 1997 is ook het voorhanden hebben van kleinverpakkingen verboden. Vanaf 1 juli 1997 mogen de PAK-houdende coatings niet meer worden toegepast.

Alternatieven voor koolteer
De overheid (V&W, VROM) heeft samen met het bedrijfsleven (binnenvaart, verfindustrie) onderzoek gedaan naar de voor- en nadelen van alternatieve coatings. De milieubelasting en de geschiktheid zijn onderzocht. Uit het onderzoek naar op de markt verkrijgbare alternatieven is gebleken dat er alternatieven op de markt zijn met een vergelijkbare beschermende waarde als steenkoolteer. Op onbehandelde nieuwe schepen of gestraalde schepen zijn (ook) de twee-componenten epoxyverven een goed alternatief. Kaal staal dient bij voorkeur met epoxyverven behandeld te worden. Deze verfsystemen zijn aanzienlijk duurder dan de koolteren, maar ze zijn wel duurzamer.

Het overschakelen van epoxyteer op een twee-componenten teervrije epoxyverf vraagt enige extra aandacht. Je loopt anders het risico dat de nieuwe coating niet goed blijkt te hechten op de teerepoxy ondergrond.

Het onderzoek
In het VAART!-forum is een oproep gedaan om ervaringen van schippers te horen mbt de vervangers. Daarbij zijn de volgende vragen gesteld:

  • Tonnage en bouwjaar schip?
  • Welke koolteervervanger gebruikt u?
  • Hoe is de hechting van het product?
  • Hoe is het kleurbehoud van het product?
  • Hoe lang vaart u met dezelfde laag?
  • Kunt u in het buitenland nog 'gewone' koolteer krijgen?
  • Waar?
  • Daarnaast nog ruimte voor overige opmerkingen.

    Op de Aquar-site is informatie gezet om achtergronden van de wetgeving en het beleid te verduidelijken. Ook op de Vaart!-site is dat gebeurd. Verder is daar een elektronisch vragenformulier gemaakt dat via E-mail bij Aquar terechtkomt. Door de (te) lage reactiescore is begin week 26 gestart met de telefonische benadering van particuliere schippers, rederijen, en leveranciers. Verder zijn 2 bunkerstations bezocht.

    Voorlopige conclusies:
    Uit gesprekken met vooral particuliere schippers kan worden opgemaakt dat er een nogal nostalgisch beeld is van de traditionele koolteren. Dat is niet zo vreemd. Koolteer is makkelijk aan te brengen, voorbehandeling is nauwelijks noodzakelijk, anti-corrosieve werking is goed, het blijft lang zwart en het is goedkoop.

    Door schippers die zelf een vervanger aanbrengen wordt de kwaliteit in het algemeen afgedaan als matig tot slecht. Het aanbrengen valt tegen, het wordt dof of grijs en de hechting varieert van 1 dag tot 2 jaar...
    Er is trouwens weinig besef van het verbod op toepassing. Uit de gesprekken is duidelijk geworden, dat schippers de vervangers verwerken alsof het koolteer is. Hierdoor is gemakkelijk te verklaren waarom de hechting tegenvalt.

    Wat niet duidelijk is geworden is, dat de klachten ook van schippers komen die hun schip aan de werf laten behandelen. Het zou te ver gaan om te concluderen dat daar ook geen goede voorbehandeling plaatsvindt.

    Verder speelt uiteraard ook de prijs een belangrijke rol. Vergeleken met koolteer zijn de vervangers duur en binnen de groep vervangers zijn er ook weer prijsverschillen.

    Het hoofd technische dienst van een gerenommeerde rederij kon onze hiervoor gemaakte conclusie bevestigen. Volgens hem vereisen de vervangers inderdaad een speciale voorbehandeling (goed opruwen, vetvrij maken en afspoelen) en daarnaast geconditioneerde omstandigheden, d.w.z. optimale luchtvochtigheid en temperatuur. Daar hangt dan wel een prijskaartje aan... Als deze omstandigheden gecreëerd moeten worden, kost de behandeling van een doorsnee binnenschip ca. Fl. 60.000,--

    Wat opvalt is dat er nog relatief veel schippers zijn die gewone koolteer gebruiken. Uit de gesprekken wordt duidelijk dat er op kleine schaal in Nederland en Duitsland nog aan te komen is. In België schijnt de vraag het aanbod te overtreffen: het is daar niet aan te slepen. Een aantal schippers gaf aan de werfbeurt speciaal in België te laten uitvoeren, omdat daar nog standaard met koolteer wordt gewerkt.

    Leveranciers vertellen in grote lijnen het volgende verhaal: volgens hen zijn er uitstekende vervangers op de markt. Zij wijten het slechte beeld wat de schipper heeft van de vervangers onder andere aan een matige voorlichting van de overheid over het beleid. Verder vereist toepassing van de vervangers een andere, grondigere voorbehandeling. Daarbij is nog op te merken dat er een verschil is tussen een bestaande laag op de huid en een kale ondergrond.

    Inventarisatie bij een aantal bunkerstations (naast brandstof ook leveranciers van vervangers aan de schipper) levert een scala aan vervangers op. Hieronder een kort overzicht:

    Van het merk Hempel:

  • Hempinol
  • Hempalin

    Van het merk Epifanes:

  • Epifanes multiguard

    Van het merk Touwen (handelsnaam Tenco):

  • Tenco schoonschip
  • Tencogarant
  • Tencoship
  • Tenco bottomcoat
  • Tenco topcoat
  • Paratol
  • Touwen zwarte scheepslak

    Ook van deze kant weer het verhaal dat schippers met de vervangers werken alsof het koolteer is. Daarna klagen bij de leverancier. Die neemt de klachten echter wel serieus en probeert voortdurend in gesprek te blijven met fabrikanten om verbeteringen aan te brengen. Er is in de loop der jaren ook al heel veel verbeterd, maar koolteer wordt het nooit meer. Op dit moment komen er vervangers op de markt die apart voor de zij en de kimmen/het vlak worden toegepast. Vooral het laatst genoemde gedeelte van het schip is een probleem. Dat is niet zo verwonderlijk, dit zit altijd onder water of op de wind/waterlijn.



  • VAART!Mobiel Milieu met kennis van binnenvaart... Aquar.nl

    SAB
    Provider PER
    Roadnet
    Zock Webdesign


    Nieuws, vragen, suggesties of opmerkingen over VAART! kun je kwijt
    bij de VAART!redactie

    Deze pagina is het best te lezen met Netscape 3.0 of een vergelijkbaar type browser.

    © 1997-2001
    VAART!Info


     

    Terug naar de openingspagina van VAART!