Wekelijkse VAART! Column door Dirk van der Meulen

BEDREIGDE RIVIEREN

In de dagelijkse nieuwsstroom van het Amerikaanse persbureau Associated
Press zat vorige week een alarmerend bericht, 'World Rivers'. Het ging
over de gevolgen van menselijk ingrijpen in de loop van rivieren overal
in de wereld. AP rekende voor dat het waterverbruik verdrievoudigd is
tussen 1950 en 1990, en dat steeds meer water onttrokken wordt aan
steeds vuiler en droger wordende rivieren. Iedereen ziet het om zich
heen: rivierwater wordt in toenemende mate gebruikt voor irrigatie,
kanalisatie, industrie en menselijke consumptie, en opgestuwd voor
waterkracht. 

Stuwdammen lijken wereldwijd de grootste bedreiging voor rivieren. In
Amerika begon de ellende in 1935 met de aanleg van de Hoover Dam 
in de Colorado rivier. Met tien dammen is de Colorado nu de meest
getemde rivier ter wereld. Over de hele wereld zijn er momenteel 40.000
van die stuwdammen, waardoor volgens AP zo'n 154.000 vierkante mijl
(meer dan 200.000 vierkante kilometer) omringend land onder water is
gezet. In Amerika stroomt van alle rivieren langer dan 600 miles (ruim
900 km) alleen de Yellowstone nog wild als vanouds. 

Het grootste stuwcomplex ter wereld, met 3200 vierkante mijl
ondergelopen land, is de Akosombo Dam in Afrikaans Ghana. Nurek in 
Tadjikistan is de hoogste dam (984 voet, ruim 300 meter hoog, hoger dan 
de Eiffeltoren). Om al die stuwcomplexen te ontwikkelen zijn de laatste
50 jaar in de hele wereld zo'n 30 tot 60 miljoen mensen van huis en
haard verdreven, de meesten in China en India. China loopt met 19.000 
dammen wereldwijd voorop, gevolgd door de Verenigde Staten, de
voormalige Sovjet-staten, India en Japan. 

En het gaat maar door. AP maakt melding van plannen voor het afdammen
van de Mekong in Cambodja. Als alle geplande projecten daar doorgaan
worden in het stroomgebied van de 2600 miles lange rivier gebieden samen
zo groot als heel Frankrijk onder water gezet. 
 
Vijftig miljoen mensen zullen elders een heenkomen moeten zoeken.
Patrick McCully van het van oorsprong Amerikaanse International 
Rivers Network hoopt de dammenbouwers nog tot inkeer te kunnen 
brengen. De invloed van IRN en andere milieugroepen op financiers 
als de Wereldbank lijkt toe te nemen.

Van beroemde rivieren als de Colorado, de Ganges, de Nijl, de Indus en
de Gele Rivier lopen de beddingen leeg. De Syr Darya en de Amy Darya,
twee rivieren in Centraal-Azië, zijn door de massale waterafname voor
katoenteelt al helemaal drooggelopen; het Aralmeer is een plas geworden
waarin geen waterleven meer gedijt. Vervuiling is een andere bedreiging.
De Wolga, de langste rivier van Europa, en de Chao Phraya ('River of
Kings') in Thailand gaan er langzaam aan ten onder. 

Maar gelukkig wordt er op sommige plaatsen op de wereld het nodige
gedaan om rivieren weer gezond te maken. AP noemt de Rijn en de Theems
als voorbeeld; twee rivieren die toch ook hun portie vuil water en
kanalisatie wel gehad hebben. Veel natuurlijks is er niet meer aan, maar
'we' hebben de rivieren weten te cultiveren waardoor ze blijven stromen.
Waar rivieractivisten overal ter wereld knokken voor het behoud van
levend water, ligt er ook voor Europese vaarweggebruikers een taak in
het behoud van dit erfgoed van de natuur. 

-------------------------------------------------------------- 
Bathmen, 19 mei 1997. (c) 1997 - VAART! Infoservice 

Het VAART! Forum staat open voor discussie, nieuwe informatie, 
en andere ervaringen.
Deze en alle voorgaande VAART! Columns zijn op het Web
met links terug te vinden op http://www.per.nl/vaart/column/