Wekelijkse VAART! Column door Dirk van der Meulen BEDREIGDE RIVIEREN In de dagelijkse nieuwsstroom van het Amerikaanse persbureau Associated Press zat vorige week een alarmerend bericht, 'World Rivers'. Het ging over de gevolgen van menselijk ingrijpen in de loop van rivieren overal in de wereld. AP rekende voor dat het waterverbruik verdrievoudigd is tussen 1950 en 1990, en dat steeds meer water onttrokken wordt aan steeds vuiler en droger wordende rivieren. Iedereen ziet het om zich heen: rivierwater wordt in toenemende mate gebruikt voor irrigatie, kanalisatie, industrie en menselijke consumptie, en opgestuwd voor waterkracht. Stuwdammen lijken wereldwijd de grootste bedreiging voor rivieren. In Amerika begon de ellende in 1935 met de aanleg van de Hoover Dam in de Colorado rivier. Met tien dammen is de Colorado nu de meest getemde rivier ter wereld. Over de hele wereld zijn er momenteel 40.000 van die stuwdammen, waardoor volgens AP zo'n 154.000 vierkante mijl (meer dan 200.000 vierkante kilometer) omringend land onder water is gezet. In Amerika stroomt van alle rivieren langer dan 600 miles (ruim 900 km) alleen de Yellowstone nog wild als vanouds. Het grootste stuwcomplex ter wereld, met 3200 vierkante mijl ondergelopen land, is de Akosombo Dam in Afrikaans Ghana. Nurek in Tadjikistan is de hoogste dam (984 voet, ruim 300 meter hoog, hoger dan de Eiffeltoren). Om al die stuwcomplexen te ontwikkelen zijn de laatste 50 jaar in de hele wereld zo'n 30 tot 60 miljoen mensen van huis en haard verdreven, de meesten in China en India. China loopt met 19.000 dammen wereldwijd voorop, gevolgd door de Verenigde Staten, de voormalige Sovjet-staten, India en Japan. En het gaat maar door. AP maakt melding van plannen voor het afdammen van de Mekong in Cambodja. Als alle geplande projecten daar doorgaan worden in het stroomgebied van de 2600 miles lange rivier gebieden samen zo groot als heel Frankrijk onder water gezet. Vijftig miljoen mensen zullen elders een heenkomen moeten zoeken. Patrick McCully van het van oorsprong Amerikaanse International Rivers Network hoopt de dammenbouwers nog tot inkeer te kunnen brengen. De invloed van IRN en andere milieugroepen op financiers als de Wereldbank lijkt toe te nemen. Van beroemde rivieren als de Colorado, de Ganges, de Nijl, de Indus en de Gele Rivier lopen de beddingen leeg. De Syr Darya en de Amy Darya, twee rivieren in Centraal-Azië, zijn door de massale waterafname voor katoenteelt al helemaal drooggelopen; het Aralmeer is een plas geworden waarin geen waterleven meer gedijt. Vervuiling is een andere bedreiging. De Wolga, de langste rivier van Europa, en de Chao Phraya ('River of Kings') in Thailand gaan er langzaam aan ten onder. Maar gelukkig wordt er op sommige plaatsen op de wereld het nodige gedaan om rivieren weer gezond te maken. AP noemt de Rijn en de Theems als voorbeeld; twee rivieren die toch ook hun portie vuil water en kanalisatie wel gehad hebben. Veel natuurlijks is er niet meer aan, maar 'we' hebben de rivieren weten te cultiveren waardoor ze blijven stromen. Waar rivieractivisten overal ter wereld knokken voor het behoud van levend water, ligt er ook voor Europese vaarweggebruikers een taak in het behoud van dit erfgoed van de natuur. -------------------------------------------------------------- Bathmen, 19 mei 1997. (c) 1997 - VAART! Infoservice Het VAART! Forum staat open voor discussie, nieuwe informatie, en andere ervaringen. Deze en alle voorgaande VAART! Columns zijn op het Web met links terug te vinden op http://www.per.nl/vaart/column/