Rederij Chemgas bestaat deze maand veertig jaar

Dr. Gunther Jaegers met een oude Vulcaan-scheepsbel bij Chemgas in Rotterdam. 'We wilden zeker weten dat we een vergunning zouden krijgen voor de bouw van grotere ladingtanks.' (foto MGR)

Bij de overschakeling van vrachtauto's naar de twee LPG-tankers van Chemgas voor de Esso-LPG-transporten tussen Rotterdam en Antwerpen, bleek bij onderzoek dat vervoer over water een factor 125 keer veiliger was dan vervoer over de weg. Dat relativeert dr. Gunther Jaegers enigszins. 'Het is moeilijk aan de hand van statistieken de graad van veiligheid van verschillende modaliteiten met elkaar te vergelijken. Je kunt zien welke mate van waarschijnlijkheid er is dat er mensen slachtoffer worden als er iets gebeurt. Die kans is bij de binnenvaart nu eenmaal aanmerkelijk kleiner.'

Het vervoer door Chemgas van het LPG-gas tussen Esso Pernis en Esso Antwerpen, verloopt - na een korte aanloopperiode - tot volle tevredenheid van Esso. 'Elke klant en elke situatie vragen weer een unieke oplossing voor het vervoerprobleem. In het algemeen geldt dat Chemgas altijd bezig is de veiligheid te bevorderen en dat we stappen zullen zetten voor meer veiligheid van het vervoer. Zo hebben we samen met de Scheldewerf de botswand ontwikkeld voor gastankers, de zogeheten Scheldehuid. Een techniek die op de vier laatst gebouwde schepen is toegepast. Ook de nieuwe binnenvaarttanker die zojuist in bestelling is gegaan, zal weer met de Scheldehuid worden gebouwd.'

Ruimte tekort
De nieuwe gastanker wordt geheel gebouwd bij scheepswerf De Kaap in Meppel. Het wordt een tanker voor de Rijnvaart, van 106,45 bij 11,37 meter. 'We hebben oude gasschepen gesloopt. De Boeran, een bestaande tanker die een belangrijke ombouw heeft ondergaan, wordt voortaan ingezet voor het vervoer van VCM (een chemisch gas - red.) in Duitsland. Een transport dat voorheen niet door binnenschepen werd verricht. Vervanging is daarom hard nodig. We komen nu zelfs wat ruimte tekort, daarom is het dringend noodzakelijk dat we weer een nieuwe gastanker erbij bouwen.

'We hebben eigenlijk wat lang gewacht met deze bestelling, omdat we zeker wilden weten dat we een vergunning zouden krijgen voor de bouw van grotere ladingtanks. Dat is mogelijk dankzij een wijziging in het ADNR, waarin staat dat de tanks duizend kuub groot mogen zijn, afhankelijk van de aanvaarbestendigheid. Daarmee verbeteren we de veiligheid van de binnenvaart en tegelijk kan er economisch voordeel worden geboekt. Uiteindelijk kan het schip dankzij de grotere tanks tien procent meer lading meenemen. Voorheen zou het schip in dat geval zijn uitgerust met zeven tanks, dat zijn er nu zes.'

Coaster
Er is door Chemgas ook een nieuwe coaster besteld, waarvoor het casco op een werf aan de Beneden-Donau wordt gebouwd. De coaster wordt in Nederland afgebouwd. Een kruiplijncoaster. 'Hij kan varen van Basel tot Brazilië.' Maar of het schip daadwerkelijk de Atlantische Oceaan zal oversteken, lijkt niet zo waarschijnlijk, omdat het schip te klein is om over dergelijke grote afstanden rendabel te kunnen vervoeren. 'Daar zijn grotere schepen voor. Ons gebied bestrijkt Scandinavië, Engeland, Polen, Portugal, Spanje en Frankrijk.'

Een zeeschip kent een andere constructie, met meer staal dan een binnenschip en daardoor is de Scheldehuid niet geschikt voor de coaster. Toch zal ook dat schip profiteren van de grotere tanks die mogelijk zijn in combinatie met een grotere aanvaarbestendigheid van een zeeschip ten opzichte van een binnenschip.

De chemicaliënvloot van Jaegers zal niet direct worden uitgerust met de Scheldehuid. Maar Jaegers zit niet stil bij de ontwikkeling van een betere aanvaarbestendigheid van de chemicaliëntankers. De bestaande type C-tanker Eiltank 24 wordt als eerste binnenschip uitgerust met een sps-huid. Sps staat voor 'Sandwich Plate System'. Een door het bureau Intelligent Engineering ontwikkeld systeem van twee stalen platen waartussen een polyurethaan laag wordt geperst. Een mix die de aanvaarbestendigheid aanzienlijk vergroot.

De Eiltank 24 is geen nieuw schip, maar krijgt een nieuw middenschip met deze techniek. 'De sps-techniek wordt al toegepast bij reparaties en bij de bouw van bruggen, zoals onlangs die in Krefeld. Ja, wij lopen voorop, we willen optimale schepen hebben op het gebied van veiligheid, maar ook bij voorkeur lichtgewicht schepen die meer kunnen laden in perioden van laag water. Die sps-scheepshuid is niet lichter dan normaal, maar dankzij de stevigheid ervan kan worden volstaan met minder spanten en dat maakt het schip wel weer lichter. Maar dit materiaal moet zich in de praktijk nog gaan bewijzen.'

Groei
Het gasvervoer groeit vooral op zee, zowel LPG als chemische gassen. Het transport van LNG (aardgas) groeit harder, maar dat is niet de markt van Chemgas. 'Dat wordt alleen in heel grote schepen - gekoeld - vervoerd. Die hebben we niet. Nee, we hebben ook geen plannen in die richting. Onze schepen beschikken over druktanks.'

De kruiplijncoasters van Chemgas hebben sinds 1985 (ms Zephyr) een evolutie doorgemaakt. 'Wij zijn de enige rederij waarvan zowel de schepen als de bemanningen aan alle eisen van IMO en ADNR voldoen. Het zee/rivier-vervoer vormt een stabiele markt. De schepen doen het echter ook goed als alleen op zee wordt gevaren. Eind volgend jaar is de nieuwe coaster klaar.'

Twee bestaande coasters (de Mistral en de Monsoon) van elk zo'n 3200 kuub groot, werden in 2004 aan de vloot van Chemgas toegevoegd..

Vlootcapaciteit
Dr Gunther Jaegers ziet dat de capaciteit van de gehele minerale olie- en chemicaliëntankvloot in Noord-West Europa weer te groot aan het worden is. 'Als de waterstanden gewoon zijn, is er al sprake van overcapaciteit. Het Ebis-systeem (controlesysteem van olieraffinaderijen - red.) telt dit jaar zestig nieuwbouwtankers. Die komen bovenop de bestaande vloot van 1250 tankers waarvan er nog 870 enkelwandig zijn.

'Een ander probleem waar de tankvaart nu mee kampt, is de ontwikkeling van de olieprijzen. Er wordt anders ingekocht dan voorheen, voorzichtiger. Als er wordt gekocht, zijn het kleinere hoeveelheden. Bovendien wordt er bespaard op brandstofverbruik in Duitsland, zeker vijf procent minder verbruik in één jaar. Tevens stijgen voor de binnenvaart de brandstofkosten.' De Chemgas-directeur voorziet problemen in de hele sector. 'Door de capaciteitsgroei gaat het een keer fout. Dan kan de nieuwbouw niet meer worden gefinancierd, de oude schepen zijn niet meer gewenst bij klanten, faillissementen volgen en de veiligheid komt in het geding.'

Na enig aarzelen, zegt hij geheimzinnig: 'Ik denk dat er wel een oplossing is maar daar kan ik nog niets over zeggen.'

Het is niet het enige probleem waarmee de tankvaart kampt. 'Er is een tekort aan opdrachten voor de groeiende capaciteit maar met al die nieuwe schepen is er ook duidelijk een tekort aan mensen. Chemgas heeft nieuw personeel veel te bieden, een interne opleiding en aantrekkelijke condities.'

Voor de toekomst van rederij Chemgas is dr. Gunther Jaegers optimistisch. 'Er is al een tweede nieuwe binnenvaarttanker in de planning opgenomen, evenals een tweede nieuwe kruiplijncoaster.'

Veertig jaar Chemgas

Het ene ongeluk in 1969 in Godorf waarbij een paar tanks van de duwbak Chemgas 10 in vlammen opgingen - en waarbij een machinist om het leven kwam - heeft niet kunnen verhinderen dat Chemgas door de jaren heen een toonbeeld is geworden van veilig vervoeren van de meest gevaarlijke stoffen, als propaan, butaan, propyleen, butadieen en ammoniakgassen.

In 1976 werd de Internationale Riviertankvaart maatschappij door Van Ommeren ingebracht met een vloot van vijf gastankers. Eén van die schepen was de Belgia, later omgedoopt in de Boeran, die onlangs door Chemgas werd ingezet in een nieuw transport in Duitsland.

Omstreeks 1978 werd tevens in de Sloehaven van Vlissingen een LPG-opslag gestart door Chemgas. Dat is inmiddels al vele jaren de grootste onafhankelijke LPG-opslag van Noord West Europa; bij de verkoop van de gasscheepvaartactiviteiten in 2003 is de terminal onder Vopak gebleven.

Begin tachtiger jaren werd Derca NV overgenomen; een Belgische gasrederij met een viertal gasschepen. In 1985 kwam voor Chemgas de eerste kruiplijncoaster in de vaart, de gastanker Zephyr. Kort nadat Van Ommeren opging in Vopak werd Chemgas volledig eigendom van Vopak en die verkocht het bedrijf in 2003 aan de Duitse binnenvaartrederij Jaegers.

De vloot van het huidige Chemgas bestaat uit elf motorschepen, negen duwbakken en vier duwboten op de Rijn en drie motorschepen en twee duwbakken op de Rhône (Compagnie Fluviale de Transport de Gaz S.A.). Er zijn momenteel vijf kruiplijncoasters en twee zeeschepen. In het interview met Chemgas-directeur dr. Gunther Jaegers kondigt die twee nieuwe binnenvaartgastankers aan en twee nieuwe kruiplijncoasters.