De 25-jarige Ingena IJssels is tweede kapitein op de Commander en is het
wandelende bewijs dat je niet uit een oud schippersgeslacht hoeft te
stammen om warm te lopen voor het varen op een binnenschip. Er is nu
weliswaar ook een neef die vaart, maar zij gaf het voorbeeld. Hoe een
jong meisje de aantrekkingskracht van het water niet kon weerstaan...
Vlotbrug
Ze groeide op in Noord-Holland. 'Je had daar alleen het Noord-Hollands
Kanaal, over de vlotbrug naar Koedijk. Dat vonden we al een megagroot
water.' Als ze daar was blijven wonen, was het bij het oversteken van de
vlotbrug gebleven. Toen Ingena 12 jaar oud was, werd haar vader
burgemeester van Gorinchem. Piet IJssels is nog steeds de eerste burger
van Gorinchem. 'We moesten dus verhuizen.' Er ging een wereld voor
Ingena open met de verhuizing naar de Zuid-Hollandse vestingstad aan de
Merwede, het Merwedekanaal en de Linge. De stad is vrijwel omringd en
doorsneden door water. Ingena ging bij de zeeverkenners. Het water trok
aan alle kanten. 'Ik was verkocht. Ik was altijd op de pontjes te
vinden.' Met vijftien jaar was ze klaar met de MAVO en de keus was
tussen een opleiding tot laborante en de binnenvaartschool. 'Ik ging
naar de Noorderhelling in Rotterdam. Ik had bij de zeeverkenners leren
roeien, wrikken en zeilen. Bovendien had ik op een sleper gevaren toen
we naar Roermond gingen naar het Nationaal Waterkamp, het NaWaKa.'
Een meisje van de wal dat kiest voor de binnenvaart. 'Mijn ouders hebben
altijd gezegd dat je een beroep moet zoeken dat je leuk vindt om te doen
en waarmee je jezelf kunt onderhouden. Als je kok wilt worden, word dan
maar kok, maar probeer dan niet in een MacDonalds restaurant te gaan
werken.'
Ingena kwam op mbo binnenvaart van het Scheepvaart & Transport College.
Melanie Meijer (die nu op een sluis werkt) was het andere meisje tijdens
die opleiding. Tussen honderd jongens. 'Je hebt wel het idee dat je je
meer moet bewijzen, maar dat wordt na verloop van tijd wel geaccepteerd.
Ik heb nooit getwijfeld; kan me goed vinden in dit beroep. Ik kon beter
wrikken en roeien dan de meeste jongens.' En dat voor zo'n frêle meisje
als Ingena. 'Het is een kwestie van techniek, en dat had ik al geleerd
bij de zeeverkenners.'
Stageplek
Na twee jaar school werd een jaar stage gelopen. Op de oude Commander
van Hans Buitendijk en Ronald Versloot. Gemeenteraadslid Leo van Laak in
Gorinchem gaf die tip aan haar vader. Een stageplek voor drie maanden.
Van Laak had ook al andere schepen geregeld voor de rest van dat jaar,
maar Ingena had het naar haar zin op de Commander en bleef dat jaar bij
Versloot en Buitendijk. Ze deed later wel ervaring op aan boord van het
125 meter containerschip Mirjam van Henk de Vries. De tankvaart beviel
beter. 'Met containers moet je steeds wachten bij terminals, een paar
containers laden of lossen en dan weer wachten. In de tankvaart moet je
ook af en toe wachten bij terminals maar als je eenmaal bent
aangesloten, gaat het laden snel, hoef je alleen maar de touwen in de
gaten te houden.' De eens laborante in spe heeft altijd belangstelling
gehad voor chemie en natuurkunde en ziet nu hoe in werkelijkheid met
bepaalde stoffen wordt omgegaan. 'Daarom vind ik de productenwissel leuk
om mee bezig te zijn.'
Ook het spreken van verschillende talen is geen probleem, al zal Ingena
IJssels niet snel een schrijfster worden. 'Ik heb met lezen wel een
bepaalde routine gekregen maar ik ben dyslectisch en heb moeite met
schrijven.' Als ze over het water spreekt waarop ze vaart, komt wel een
beetje een dichter naar boven. 'Water is nooit hetzelfde. Soms wild en
woest. Soms zo glad als een spiegel. Soms staat het aan de dijk. Soms is
er te weinig om diep te kunnen varen.'
Isolement
Maar varen heeft toch ook nadelen, zeker als de familie niet vaart.
Heeft ze nooit moeite gehad met het isolement? 'Nee hoor, ik heb veel
vrienden in de binnenvaart. Ja, je kunt zeggen dat ik goed ben
ingeburgerd.' Ook haar vriend Robert Teekman vaart op een tanker: de
Sensation.
Zou Ingena ooit een eigen schip hebben? Daar is ze nog niet uit. 'Als je
dat beslist moet je ook rekening houden met zaken als het krijgen van
kinderen. Er zijn dan ook veel zorgen die je niet hebt als je in
loondienst bent. Maar die zelfstandigheid trekt. Daar staat tegenover
dat ik in loondienst ook een heel goed leven heb. Diep in mijn hart zou
ik best mijn eigen kasteeltje willen hebben. Maar als je nu een oudere
tanker koopt, dan zou die toch enkelwandig zijn en je weet niet wat er
gaat gebeuren met enkelwandige tankers in de toekomst. Een nieuw
dubbelwandig schip vind ik nog te ver gaan.'
Groot vaarbewijs
Na het jaar bij Henk de Vries te hebben gevaren had ze haar groot
vaarbewijs. Toen was ze 19. 'Ik wilde met 21 mijn Rijnpatent hebben. Dus
moest ik nog een jaar ervaring opdoen. Ik ben erin geslaagd vóór m'n 21e
een radarpatent te halen, het groot vaarbewijs en uiteindelijk ook het
Rijnpatent tot Basel. ADNR en marifoonpatent had ik al op school
gehaald.'
Nog voor het zo ver was, vroeg Hans Buitendijk haar stuurman te worden
op de Commander. Hij kreeg een enthousiaste medewerker aan boord. 'In
mijn vrije tijd aan boord ben ik vrijwel altijd in de stuurhut te
vinden. Van 8 tot half 12 vaar ik maar als je vrij bent, kijk je beneden
TV of je zit toch weer in de stuurhut.' Natuurlijk waren er
vooroordelen, maar daar wist ze wel raad mee. 'Een draad is al snel te
zwaar voor mij.' Wie niet sterk is moet slim zijn. 'Dan moet je het
schip naar de paal toe praten en gooi maar twee meter in plaats van zes
meter. Niet kunnen is niet willen; ik laat me niet kisten.'
Nieuwbouw
Eenmaal in het bezit van alle patenten werd Ingena kapitein. Terwijl de
nieuwe dubbelwandige Commander in aanbouw was, voer Ingena mee op het
oude schip, dat door de nieuwe eigenaar François Jeger was omgedoopt in
de Relatio. 'Dat was ook een gezellige tijd. Tegelijk werd ik betrokken
bij de nieuwbouw van de Commander - ik ben een keer een week in Roemenië
geweest bij de bouw ervan. Bovendien haalde ik in die tijd mijn
chemiecertificaat bij Marcel Roodhart aan boord van de tankers
Enterprise en Challenger. Natuurlijk is het zeldzaam dat een vrouw
kapitein op het schip is, maar ook weer niet zo bijzonder, weet Ingena.
'Ria Versloot heeft ook alle papieren en zit 's nachts ook aan het
roer.'
De familie weet intussen ook van de binnenvaart. Vader en moeder zijn
ook wel eens aan boord gestapt. 'Mijn vader heeft meegevaren van Wendorf
naar Keulen. Dat was niet helemaal nieuw, want ze hadden op de oude Jowi
al eens meegevaren. We waren thuis ook al gewend de schoenen uit te
doen.'
Ze vaart nog steeds op de pontjes bij Gorinchem in de twee weken dat ze
vrij is. 'Ik ben ook gevraagd voor de watertaxi. Natuurlijk vind ik dat
leuk. Ik heb een beroep gekozen omdat ik het leuk vind.'
